Trước đó, từ năm 2016 - 2020, đã có 26.246 ha đất nông nghiệp của TP.HCM được chuyển sang đất phi nông nghiệp; 1.363 ha đất phi nông nghiệp không phải là đất ở chuyển sang đất ở và xu hướng này vẫn đang tiếp tục. Trong năm 2021, UBND TP, cũng đã ký quyết định phê duyệt cho H.Bình Chánh được chuyển tổng cộng gần 1.350 ha từ đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp (trong đó có đất ở).

Đến nay, H.Bình Chánh chỉ còn giữ lại 6.000 ha đất nông nghiệp và dự kiến đến năm 2025 chỉ còn giữ lại 350 ha đất chuyên trồng lúa tại xã Tân Nhựt để đảm bảo an ninh lương thực. H.Nhà Bè có lượng đất nông nghiệp khá lớn trên địa bàn với khoảng 4.600 ha, chiếm 40% diện tích của cả huyện.

Trong thời gian tới, huyện này sẽ chỉ giữ lại 300 ha để làm nông nghiệp công nghệ cao. Chuyển đổi đất nông nghiệp được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng yếu trong chương trình phát triển lên quận của huyện này trong 5 năm tới.

Không chỉ Nhà Bè hay Bình Chánh, các quận huyện khác như Củ Chi, Hóc Môn, Cần Giờ hay Q.9 cũ cũng hướng đến chuyển đổi đất đai sang phục vụ cho ngành dịch vụ, công nghiệp. Mục đích của việc "ồ ạt” chuyển đất nông nghiệp lên đất phi nông nghiệp nhằm chủ trương tạo điều kiện tốt cho huyện trong việc giải quyết nhà ở cho nhân dân, vì ở các địa phương này nhu cầu về nhà ở của người dân rất lớn.

Một lãnh đạo của Phòng Quản lý đất đai (Sở TN-MT) cho biết diện tích đất nông nghiệp của TP vẫn còn nhiều, nhưng do đặc thù của TP là tốc độ đô thị hóa nhanh chóng nên bị chia cắt, manh mún. Điều này lại là trở ngại lớn cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao, gây tâm lý ngại đầu tư cho sản xuất nông nghiệp do đất đai không ổn định.

Thực tế, phần lớn quỹ đất nông nghiệp tại TP.Thủ Đức và các huyện Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi đã nhiều năm không thể canh tác bởi tác động của đô thị hóa, ô nhiễm nguồn nước. Trong khi đó, việc xây dựng công trình phụ trợ phục vụ sản xuất nông nghiệp đô thị công nghệ cao (nhà lưới, nhà màng, nhà kho, chuồng trại...) cũng gặp nhiều khó khăn do vướng các quy định. Hiện TP mới cho thí điểm xây dựng các công trình tạm trên đất nông nghiệp nhằm phục vụ sản xuất nông nghiệp tại huyện Củ Chi, Cần Giờ, Nhà Bè.

Theo thống kê, đến năm 2020, TP.HCM có 88.005 ha đất nông nghiệp, chiếm 42,1% diện tích đất toàn TP, tập trung tại các huyện Cần Giờ, Củ Chi, Bình Chánh, Hóc Môn, Nhà Bè và Q.9 cũ. Nhiều ý kiến cho rằng TP.HCM là đầu tàu về kinh tế, du lịch, dịch vụ, nhưng vẫn giữ gần 50% đất nông nghiệp là một con số quá lớn trong khi nông nghiệp chỉ đóng góp vào GRDP của TP là 0,8%. Trong khi đất cho công nghiệp, dịch vụ dù diện tích chỉ khoảng 8%, nhưng đóng góp đến 99% GRDP. Chính vì vậy cần xem xét cho chuyển thêm diện tích đất nông nghiệp sang các loại đất phi nông nghiệp để giúp cho sự phát triển kinh tế TP. Khi chuyển đổi TP sẽ tiến hành đấu giá quỹ đất này và thu về hàng triệu tỉ đồng, tạo thêm vốn để thực hiện các đề án như chỉnh trang đô thị, di dời nhà ở ven kênh, cải tạo chung cư cũ…

Hiệp hội Bất động sản TP.HCM tính toán, 1 ha đất nông nghiệp được chuyển đổi sẽ tạo ra giá trị ước khoảng 55 tỉ đồng/năm, giá trị tăng lên hàng trăm lần. Không những thế, việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất dịch vụ, đất ở cũng giúp tránh tình trạng xây dựng trái phép tràn lan thời gian qua ở các khu vực quận huyện vùng ven. Điển hình như ở H.Bình Chánh sở dĩ xây dựng không phép tràn lan, người dân vẫn ồ ạt mua bán nhà đất giấy tay bởi diện tích đất ở quá ít, trong khi dân số rất đông. Dự kiến, sau chuyển đổi đất nông nghiệp, chỉ tiêu dân số các khu vực này sẽ tăng lên hàng trăm nghìn cư dân, mật độ xây dựng cũng sẽ tăng lên 35 - 40% so với hiện nay.

Nguyễn Vinh (T/h)

Nguồn Môi trường và Đô thị Việt Nam