Quỹ "tổn thất và thiệt hại”

Biến đổi khí hậu gây ra sự bất bình đẳng và làm trầm trọng thêm chúng. Các nước giàu thu được lợi nhuận từ nhiên liệu hóa thạch, khiến các nước nghèo không được hưởng lợi từ lượng khí thải đó phải gánh chịu những hóa đơn khổng lồ do hậu quả của tác động khí hậu. Sau nhiều thập kỷ kêu gọi bồi thường cho các nạn nhân khí hậu ở các nước đang phát triển, COP27 cuối cùng đã đạt được thỏa thuận thành lập một quỹ giải quyết tổn thất và thiệt hại.

Nhưng bước đột phá này đi kèm với những dấu hỏi lớn. Không có khoản tiền nào thực sự được cam kết tại Ai Cập và các quy tắc về cách thức hoạt động của quỹ sẽ được quyết định tại COP28 vào năm tới tại Các tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Henry Kokofu, chính trị gia người Ghana và là người đứng đầu Diễn đàn các nước dễ bị tổn thương do khí hậu, đã cảnh báo rằng nếu không có các bước cụ thể hơn nữa, sẽ có nguy cơ tạo ra "một tài khoản ngân hàng trống rỗng”.

Những thay đổi có thể xảy ra đối với bên cho vay đa phương

Lần đầu tiên , một cuộc họp COP bao gồm lời kêu gọi cải cách cấu trúc tài chính toàn cầu để nó phù hợp hơn với các mục tiêu khí hậu. Ý tưởng là điều chỉnh nhiệm vụ của các ngân hàng phát triển đa phương như Ngân hàng thế giới và các tổ chức tài chính quốc tế, chẳng hạn như Quỹ tiền tệ quốc tế, để đảm bảo dòng tài chính lớn hơn chảy vào các dự án chuyển đổi năng lượng và nỗ lực thích ứng với hành tinh nóng lên.

Laurence Tubiana, giám đốc điều hành của Tổ chức khí hậu Châu Âu cho biết: "Thời điểm này là đúng đắn. Tác động khí hậu đang bắt đầu được hiểu là rủi ro kinh tế vĩ mô.”

Cuộc chiến vì giá trị cốt lõi

Vấn đề đã thúc đẩy các cuộc đàm phán và biến COP27 trở thành hội nghị thượng đỉnh về khí hậu lâu thứ hai của Liên Hợp Quốc là "chương trình làm việc giảm thiểu”. Ý tưởng là để đảm bảo rằng các quốc gia đặt ra các mục tiêu, kế hoạch và số liệu rõ ràng để giảm lượng khí thải theo tiến độ nhằm đáp ứng các mục tiêu khí hậu. Cho đến nay, các cam kết không tuân theo cùng một tiêu chuẩn, với các quốc gia sử dụng các tiêu chí khác nhau cho các mục tiêu của họ. Nếu không có một hệ thống chung, những cam kết đó có thể không biến thành giảm phát thải thực tế.

Các quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu muốn thực hiện chương trình này cho đến năm 2030. Nhưng sự phản đối từ những nước tụt hậu đã dẫn đến sự thỏa hiệp để thực hiện chương trình cho đến năm 2026, với cơ hội gia hạn. Nếu sự thoả hiệp thành công, nó có thể có ý nghĩa mạnh mẽ hơn so với việc các quốc gia chỉ đơn thuần đồng ý với các tuyên bố chính trị về việc loại bỏ dần tất cả nhiên liệu hóa thạch.

Các quy tắc đối với thị trường carbon

Các quốc gia đã đồng ý tại COP26 để tạo ra các quy tắc cho phép các quốc gia giao dịch tín dụng carbon. Tại COP27, các nhà đàm phán đã vạch ra một khuôn khổ chi tiết hơn về cách thức hoạt động của một thị trường carbon như vậy, bao gồm cả việc cho phép các tập đoàn mua tín dụng từ chính phủ.

Nhưng các chuyên gia cảnh báo các quy tắc vẫn chưa đủ nghiêm ngặt. Sam Van den plas, giám đốc chính sách của Carbon Market Watch cho biết: "Tinh thần thị trường carbon của Glasgow đã biến thành bóng ma bù đắp của Sharm El-Sheikh, có nguy cơ ám ảnh hành động khí hậu hiệu quả trong nhiều năm tới.

Mục tiêu 1,5 độ C vẫn chưa đạt được

Bất chấp nỗ lực của các cường quốc như Mỹ, Ấn Độ và Liên minh châu Âu, thỏa thuận Sharm El-Sheikh không nuôi được tham vọng cắt giảm khí thải. Điều đó có thể có nghĩa là thế giới bỏ lỡ mục tiêu tăng nhiệt độ 1,5 độ C được ghi trong Thỏa thuận Paris 2015. Những lời kêu gọi loại bỏ dần tất cả nhiên liệu hóa thạch (không chỉ than đá) và đạt mức phát thải toàn cầu cao nhất vào năm 2025 đã bị nhiều quốc gia xuất khẩu dầu mỏ bác bỏ.

Khi thế giới vật lộn với cuộc khủng hoảng năng lượng và giá nhiên liệu hóa thạch cao lấp đầy kho bạc của các nhà sản xuất lớn, ảnh hưởng chính trị của các cường quốc carbon đã được thể hiện tại COP27. Annalena Baerbock, ngoại trưởng Đức, bày tỏ sự thất vọng khi "bị cản trở bởi một số nhà phát thải và nhà sản xuất dầu lớn.” Cuộc chiến đó có thể sẽ trở nên khó khăn hơn khi COP28 hướng tới Các tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, một gã khổng lồ dầu khí.

Xoa dịu mối quan hệ Mỹ - Trung

Hoa Kỳ và Trung Quốc lại bắt đầu làm việc cùng nhau về khí hậu tại COP27. Đặc phái viên về khí hậu của Hoa Kỳ John Kerry và người đồng cấp Xie Zhenhua hôm 19/11 cho biết họ đã nối lại hợp tác chính thức, vốn đã bị đình chỉ sau chuyến thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi hồi đầu năm nay.

Cam kết cắt giảm khí methane

Nhiều quốc gia đã đăng ký cam kết khí methane được đưa ra tại Glasgow vào năm ngoái. Hiện có 150 quốc gia đã cam kết cắt giảm 30% lượng khí thải nhà kính siêu mạnh vào cuối thập kỷ này. Ngay cả Trung Quốc cũng cho biết họ đã phát triển một kế hoạch dự thảo để hạn chế lượng khí thải mêtan , mặc dù nước này chưa tham gia cam kết toàn cầu.

COP28 sắp tới có thể là một bước tiến lớn trong việc chống biến đổi khí hậu. Kết quả hội nghị về khí hậu của Liên Hợp Quốc đạt được vào năm sau tuỳ thuộc vào cách thức làm việc của nước chủ nhà và trách nhiệm của các nước thành viên tham gia.

Đại Phong

Nguồn Môi trường và Đô thị Việt Nam