Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn những thách thức, trở ngại khi nước ta  phát triển nền sản xuất xanh, cụ thể:

Thứ nhất, nước ta từ một nền kinh tế nhỏ bé, chưa hiện đại nay chuyển sang nền kinh tế "xanh, hiện đại”, sẽ gặp trở ngại lớn nhất là thiếu công nghệ cao, công nghệ tiên tiến, không gây ô nhiễm môi trường và thiếu nguồn kinh phí lớn để đầu tư phát triển công nghệ cao, thay đổi công nghệ lạc hậu thành công nghệ hiện đại... và thiếu các chuyên gia giỏi và các công nhân có tay nghề cao trong hoạt động sản xuất.  

    Thứ hai, Việt Nam vẫn chưa có đủ hành lang pháp lý để phục vụ phát triển kinh tế xanh. Thiếu bộ tiêu chí để nhận diện đánh giá mức độ xanh hóa sản xuất. Hiện nay, chúng ta vẫn còn thiếu nhiều quy định cụ thể, có tính luật hóa về các tiêu chí liên quan đến mức độ xanh hóa sản xuất như tiêu chí xác định doanh nghiệp xanh, tiêu chí về quy trình sản xuất xanh, tiêu chí về vật liệu xanh,… Còn thiếu và chưa cụ thể hóa về các quy định chính sách khuyến khích sản xuất xanh, như là chính sách tín dụng xanh…

Thứ ba, thị trường tiêu thụ sản phẩm xanh ở nước ta chưa đủ mạnh để tạo ra lực thúc đẩy sản xuất xanh như ở các nước phát triển. Để xuất khẩu những sản phẩm xanh những thị trường xanh mới, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải đáp ứng các tiêu chí xanh của thế giới. Tuy nhiên, sản xuất theo tiêu chí xanh của các nhà nhập khẩu không có nghĩa là sẽ bán được giá cao như người sản xuất mong muốn. Ví dụ, người Nhật yêu cầu sản phẩm chất lượng cao hơn nhưng giá cả có thể không cao hơn siêu thị Việt Nam. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp Việt Nam e ngại về giá thành sản phẩm khi thực hiện thay đổi từ sản xuất truyền thống chuyển sang sản xuất xanh.

Một là, cần tận dụng thời cơ, có thể ví dụ như: một số nước Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan đã trở thành "con rồng” phát triển, cũng đã trải qua các khó khăn nhưng họ đã biết tận dụng hiệu quả "thời cơ” mang đến. Ngay cả Trung Quốc, với 1,5 tỷ dân muốn hiện đại hóa nền kinh tế cũng phải tận dụng thời cơ áp dụng công nghệ sản xuất hiện đại và nguồn kinh phí đầu tư lớn của Mỹ và các nước G7. Đối với Việt Nam, "Sự kiện nâng cấp quan hệ đối tác giữa 2 nước Việt - Mỹ vượt bậc lên Đối tác Chiến lược toàn diện” vừa qua chính là thời cơ có thể tạo điều kiện cho nước ta phát triển nhanh mạnh nền kinh tế xanh, hiện đại để thành một trong những "con rồng” châu Á.

Hai là, trong thời gian qua, Việt Nam đã có nhiều chính sách tài chính nổi bật như các chính sách về thuế, phí và các công cụ kinh tế để giúp các doanh nghiệp phát triển sản xuất xanh. Ví dụ, Luật Thuế tài nguyên số 45/2009/QH12 đã có quy định về mức thuế suất đảm bảo nguyên tắc "tài nguyên không có khả năng tái tạo” thì áp dụng mức thuế suất cao, "tài nguyên có khả năng tái tạo” thì áp dụng mức thuế suất thấp. Ngoài ra, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp huy động vốn đầu tư vào các dự án môi trường, khuôn khổ cho tài chính xanh ở Việt Nam đang dần hình thành và hệ thống tài chính đã có những tham gia tích cực vào chiến dịch xanh hóa nền kinh tế. Ví dụ, Ngân hàng Nhà nước cũng đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-NHNN về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh, ban hành Quyết định 1604/QĐ-NHNN về việc phê duyệt Đề án phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam… Tuy vậy, để thúc đẩy phát triển sản xuất xanh ở nước ta cần hoàn thiện hành lang pháp lý, bổ sung các tiêu chuẩn, tiêu chí xanh trong sản xuất để giúp các doanh nghiệp thuận lợi hơn trong định hướng chuyển đổi xanh. Đồng thời, sớm hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến khuyến khích đối với các doanh nghiệp tích cực phát triển sản xuất xanh, như là cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh, sao cho các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận được nguồn vốn,  giảm thuế và vay vốn lãi suất thấp. Bên cạnh đó, cần bổ sung những chính sách, chương trình hỗ trợ phù hợp để khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện các mô hình sản xuất xanh. Nếu các doanh nghiệp vẫn giữ tâm lý ngại thay đổi thì sẽ không thể đi xa được và có thể phải đối mặt với sự đào thải, khi không cạnh tranh được trên thị trường xanh và không thể tham gia xuất khẩu theo các Hiệp định FTA mới. Về phía người tiêu dùng, cần ý thức rõ trách nhiệm nâng cao xu hướng sử dụng sản phẩm xanh, góp phần mở ra một thị trường tiềm năng cho các doanh nghiệp sản xuất xanh.

Ba là, Nhà nước cần quan tâm và đầu tư phát triển nền giáo dục, đặc việt là đầu tư về cơ sở vật chất cho các phòng thí nghiệm, các phòng công nghệ hiện đại và thử nghiệm trong các cơ sở đào tạo nghề và đào tạo đại học, sao cho đáp ứng kịp thời nhân lực khoa học và công nghệ giỏi để có thể cạnh tranh hàng hóa xanh trên trị trường FTA quốc tế. Nước ta có khoảng 3 triệu Việt kiều sống ở rất nhiều nước phát triển trên thế giới. Phần lớn họ là các chuyên gia, trí thức giỏi. Nếu Việt Nam biết thu hút và tạo điều kiện thuận lợi để họ về đóng góp tài năng cho nền sản xuất xanh hiện đại thì sẽ khắc phục được yếu điểm về thiếu nhân lực. Ngoài ra, cần tăng cường, tuyên truyền, nâng cao nhận thức doanh nghiệp về tầm quan trọng của tăng trưởng xanh, đào tạo, tập huấn doanh nghiệp về các nội dung kỹ thuật và công nghệ của tăng trưởng xanh; tổ chức các hoạt động chia sẻ kinh nghiệm trong thực hiện sản xuất xanh; học tập kinh nghiệm nước ngoài, phát triển thị trường dịch vụ tư vấn kỹ thuật và giải pháp quản lý sản xuất xanh cho doanh nghiệp...

Bốn là, đẩy mạnh phát triển thị trường tiêu thụ xanh. Chính phủ cần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các hàng hóa có mức phát thải cao; Miễn thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng hóa có mức phát thải thấp. Các tỉnh, thành phố cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhằm nâng cao nhận thức ý nghĩa, tầm quan trọng của hành vi tiêu dùng xanh đối với cá nhân, gia đình và cộng đồng; xây dựng thói quen lựa chọn sử dụng vật phẩm xanh, tạo ra các phong trào phát triển thị trường tiêu thụ xanh thì sẽ dẫn đến phát triển sản xuất xanh mạnh hơn, thành công trong cạnh tranh thương mại sản phẩm xanh quốc tế.

1. VACNE. Môi trường và phát triển trong bối cảnh BĐKH (Chủ biên: GS Phạm Ngọc Đăng). Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật. Hà Nội - 2019.

2. Bộ Công Thương. Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA).

3. Bộ Công Thương. Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

4. Ánh Tuyết. Xuất nhập khẩu chính thức cán mốc kỷ lục 700 tỷ USD, kỳ vọng tăng bậc trong bảng xếp hạng của WTO. Tạp chí Điện tử  VnEconomy, ngày 28/9/2023.