Mới đây, một giống lúa mì cứng chịu hạn mới đã được tạo ra như một phần của chương trình nhân giống quốc tế nhằm tăng cường khả năng phục hồi khí hậu trong hệ thống lương thực bằng cách tăng tính đa dạng của cây trồng.
Lúa mì cứng được sử dụng để làm mì ống, vỏ bánh pizza và bánh mì dẹt như pitta và chapatis, cũng như làm couscous, bulgur và bánh ngọt cho các món tráng miệng như baklava.
Giống lúa mì mới có tên là Jabal, có nghĩa là "núi” trong tiếng Ả Rập, được nông dân và các nhà khoa học cây trồng phát triển bằng cách lai giống lúa mì cứng thương mại với họ hàng hoang dã từ vùng khô hạn của Syria, để tạo ra giống lúa mì cứng mới có thể chịu được hạn hán.
Đây là một phần của dự án hoang dã của Crop Trust, đang sử dụng các giống cây trồng đa dạng về mặt di truyền để giúp phát triển các giống lúa mì, lúa mạch, gạo và khoai tây có khả năng thích ứng và thích ứng cao hơn, có thể chịu được các điều kiện thời tiết thất thường và khắc nghiệt do biến đổi khí hậu gây ra.
Mặc dù nó chưa được thương mại hóa, nhưng nông dân ở Ma-rốc sẽ là những người đầu tiên bắt đầu trồng phiên bản mới của lúa mì cứng, loại lúa mì được tiêu thụ rộng rãi ở Bắc Phi và Trung Đông, trong khoảng ba năm tới. Ma-rốc đang hứng chịu đợt hạn hán tồi tệ nhất trong bốn thập kỷ và sản lượng ngũ cốc giảm khoảng 70% do điều kiện thời tiết cực kỳ khô hạn.
Các nhà lai tạo và nông dân ở những khu vực bị ảnh hưởng bởi hạn hán đã trồng nhiều giống lúa mì cứng mới từ năm 2017 đến năm 2021. Jabal nổi bật vì nó có thể phát triển mạnh và tạo ra ngũ cốc trong khi tất cả các giống lúa mì cứng thương mại đều thất bại. Các nhà khoa học cho biết, những chiếc gai đen đặc biệt của nó cũng tạo ra năng suất cao của những hạt tròn trịa để làm bánh mì ngon.
Filippo Bassi, nhà khoa học cấp cao của chương trình nhân giống lúa mì cứng tại Trung tâm nghiên cứu nông nghiệp quốc tế ở vùng khô hạn cho biết: "Nhiều nông dân nói rằng họ thích ngay từ cái nhìn đầu tiên khi thấy nó đứng vững trong khi tất cả các giống khác đang bị hạn hán tàn phá.
Lúa mì, loại ngũ cốc được tiêu thụ rộng rãi nhất trên toàn cầu, được trồng ở mọi châu lục ngoại trừ Nam Cực và được tiêu thụ bởi hàng tỷ người.
Mất mùa do mất đa dạng sinh học và các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như hạn hán, nắng nóng gay gắt và lũ lụt đã dẫn đến giá lúa mì tăng cao và tình trạng mất an ninh lương thực ở nhiều nơi trên thế giới, càng trầm trọng hơn do cuộc chiến giữa Nga với Ukraine, vì cả hai nước đều là những nhà xuất khẩu lúa mì lớn.
Giống lúa mì mới Jabal có gai đen (Nguồn: The Guardian)
Năm ngoái, giá lúa mì cứng tăng 90% sau hạn hán lan rộng và đợt nắng nóng chưa từng có ở Canada, một trong những nhà sản xuất ngũ cốc lớn nhất thế giới, sau đó vài tháng là lượng mưa kỷ lục. Trong thế kỷ qua, nông dân Canada ngày càng dựa vào các giống lúa mì năng suất cao tương tự về mặt di truyền, làm mất đi tính đa dạng quan trọng.
Phải mất nhiều năm để lai tạo các giống lúa mì mới, trong một cuộc chạy đua phức tạp, không hồi kết với thời gian, khi tình trạng nóng lên toàn cầu dẫn đến các thảm họa khí hậu và sự xuất hiện của các mầm bệnh mới, thích nghi hoặc hung hãn hơn.
Giống lúa mì hoang dã vốn được coi là kiên cường hơn các giống cây trồng thương mại, đã tiến hóa trong tự nhiên để tồn tại trong các điều kiện khắc nghiệt như nhiệt độ khắc nghiệt, hạn hán, lũ lụt và đất nghèo dinh dưỡng. Các nhà nhân giống cây trồng đang ngày càng tìm đến các giống hoang dã và các giống bị lãng quên khác được lưu trữ trong ngân hàng hạt giống để có được sự đa dạng di truyền hữu ích, vốn đã bị loại bỏ để mang lại năng suất, tính đồng nhất và lợi nhuận sau cuộc Cách mạng Xanh.
Nhưng Hội đồng chuyên gia quốc tế về hệ thống lương thực bền vững cảnh báo rằng ngoài sự đa dạng di truyền, việc xây dựng khả năng phục hồi trong hệ thống lương thực cũng đòi hỏi sự đa dạng ở các trang trại và cảnh quan, cũng như nhiều sáng kiến do nông dân lãnh đạo hơn.
Pat Mooney, một chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp cho biết: "Nông dân đã thuần hóa 7000 loài cây trồng khác nhau và đã tặng hơn 2,1 triệu giống cây trồng cho các ngân hàng gen quốc tế, nhưng phần lớn lợi nhuận từ nỗ lực này đã thuộc về bốn hoặc năm công ty hạt giống quốc tế trong việc bảo tồn đa dạng và công nghệ sinh học. Jabal cho thấy những gì có thể đạt được với sự hợp tác đa phương, nơi nông dân là trung tâm của việc ra quyết định.”
Hải Đăng (T/h)
Nguồn Chuyên trang Quản lý Môi trường