Cơn bão Yagi, hiện đang gây thiệt hại nghiêm trọng tại Philippines và ảnh hưởng đến miền Nam Trung Quốc, và hiện đang gây ra mưa to, gió mạnh tại các tỉnh khu vực Bắc bộ nước ta, thu hút sự chú ý từ cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, ít ai biết rằng việc đặt tên cho cơn bão này không chỉ là một quy trình đơn giản mà còn mang cả ý nghĩa văn hóa và lịch sử.
Dự báo đường đi của bão số 3. Ảnh: Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia Việt Nam
Ý nghĩa tên gọi của bão Yagi
Tên Yagi, được sử dụng để đặt cho năm cơn bão nhiệt đới ở Tây Bắc Thái Bình Dương và Nhật Bản, có nguồn gốc từ tiếng Nhật, nghĩa là "con dê” hoặc "chòm sao Ma Kết”. Trong văn hóa Nhật Bản, chòm sao Ma Kết thường liên quan đến con dê, một hình ảnh gắn liền với sự kiên cường và bền bỉ. Điều này phản ánh phần nào sức mạnh và sự dai dẳng của các cơn bão mang tên Yagi trong lịch sử.
Việc đặt tên cho các cơn bão nhiệt đới không phải là một điều mới mẻ. Trước đây, các cơn bão thường được gọi bằng các ký hiệu số hoặc thuật ngữ kỹ thuật, nhưng điều này không thuận tiện cho việc giao tiếp công chúng và cảnh báo khẩn cấp. Vào giữa thế kỷ 20, các nhà khí tượng học đã nhận ra rằng tên gọi dễ nhớ hơn nhiều so với các số liệu và thuật ngữ phức tạp, từ đó hệ thống đặt tên được hình thành.
Ban đầu, các cơn bão được đặt tên một cách tùy ý. Đến giữa thế kỷ 20, danh sách tên bão chủ yếu sử dụng các tên của phụ nữ. Tuy nhiên, từ năm 1979, các nhà khí tượng học đã quyết định bổ sung các tên nam giới vào hệ thống, với tên nam giới được dùng cho các cơn bão hình thành ở Nam bán cầu. Hệ thống này nhằm tạo ra sự cân bằng và tổ chức tốt hơn trong việc phân loại các cơn bão.
Hiện nay, có tổng cộng 6 danh sách tên bão được sử dụng luân phiên. Danh sách của năm 2019 sẽ được sử dụng lại vào năm 2025. Quy trình này đảm bảo rằng các tên bão được cập nhật và duy trì theo một chu kỳ có tổ chức, giúp các cơ quan khí tượng và công chúng dễ dàng nhận diện và theo dõi các cơn bão qua từng năm.
Việc đặt tên cho các cơn bão không chỉ giúp phương tiện truyền thông dễ dàng đưa tin, mà còn tăng cường sự quan tâm của công chúng và khuyến khích việc chuẩn bị ứng phó với thiên tai. Tên bão như Yagi giúp việc giao tiếp trong các cảnh báo trở nên rõ ràng và dễ nhớ hơn, đồng thời góp phần quan trọng trong việc đảm bảo an toàn cho cộng đồng.
Quá khứ của Bão Yagi
Trong qua khứ, các cơn bão có tên Yagi đã xuất hiện nhiều lần như bão Yagi năm 2000 tác động lên Quần đảo Ryukyu (Nhận Bản), bão Yagi năm 2006, cơn bão mạnh nhất trong mùa bão năm 2006 nhưng không đe dọa đến các vùng đất liền quan trọng.
Năm 2013, một cơn bão nhiệt đới khác cũng mang tên Yagi gây ảnh hưởng đến Philippines và Nhật Bản. 5 năm sau, một cơn bão nhiệt đới có tên Yagi tác động đến Philippines, quần đảo Ryukyu, Đài Loan (Trung Quốc) và phía Đông Trung Quốc.
Năm 2024, bão Yagi hiện nay (tức bão số 3 theo cách gọi Việt Nam) nhanh chóng mạnh lên thành siêu bão, gây thiệt hại tại Philippines, khiến ít nhất 17 người thiệt mạng.
Việc hiểu rõ về nguồn gốc và quy trình đặt tên cho bão giúp chúng ta đánh giá cao hơn sự chuẩn bị và ứng phó cần thiết trong những tình huống khẩn cấp.
LÂM HÀ
